شیراز مرکز استان فارس در جنوب غربی ایران است. شیراز با جمعیت ۱/۸۶۹/۰۰۱ نفر (برآورد سال ۱۳۹۵)، پنجمین شهر پر جمعیت ایران است . موقعیت جغرافیایی این شهر در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا در دامنه‌های رشته‌کوه زاگرس است. امروزه شیراز را قطب پزشکی ، قطب گردشگری ، قطب الکترونیک ومهد فرهنگ ایران زمین خوانند.
شیراز پر افتخار جلوه گاه با شکوه خداوندی و مرکز تلالو انوار الهی از بارگاه فرزندان حضرت موسی بن جعفر (ع) وشهر گنبد های برافراشته است . شیراز شهر راز و نیاز، شهر عشق و هنر، مهد اندیشه های عارفانه و عاشقانه است. شیراز شهر اولیا الله و دیار عاشقان ، دریای علم و هنر و عرفان، سرزمین شهیدان صاحب کمال و عروس ملک ایران است. شیراز شهر فارسیان پاک و مهربان و باصفا است، شیراز قبله گاه مومنان با خداست. شیراز جنّت مکان به القاب شریف و زیبا مزین است.دارالفضل، دارالسلام، دارالملک، دارالعلم و دارالولایه از این نمونه است.
بر اساس نوشتارهای الواح گلی کشف شده در تخت جمشید نام شیراز با واژه های "تی رازی ایش" و "شی رازی ایش" ذکر شده ؛ که نشان گر قدمت این شهر با عظمت ، در دوره های پیش از اسلام است ( متن دو خشت شماره ۴۲ و ۶۰ ).
شیر در فارسی اوستایی بمعنی شهر است و راز در زبان بمعنی اسرار می باشد.بر حسب اصول دستوری چون دو حرف هم جنس کنار هم واقع شوند یکی حذف میشود، شیرراز ، شیراز می گردد بمعنی شهر راز.
فرهنگ و آداب و رسوم شیرازی ها
خوشا شیراز و وضع بی مثالش خداوندا نگه دار از زوالش
به شیراز آی و فیض روح قدسی بجوی از مردم صاحب کمالش
فرهنگ و رسوم کشور عزیز ما ایران ، میراث ارزشمندی است که باید چون گوهری آن را پاس، داریم. اگر زندگی ماشینی و تمدن مادی، ما را از فرهنگ و آداب افتخار آفرینمان دور سازد ، از ایرانی بودنمان نیز تنها نامی خواهیم داشت ؛ پیروزی ما در برابر هجوم بنیان برافکن تمدن غرب و پیشرفت تکنولوژی ، استفاده کردن از آن در عین بستگی عاطفی به معتقدات و رسوم خویش و تعلق خاطر داشتن به آداب و فرهنگ قوم فرهیخته ایرانی خواهد بود. به عنوان مثال یک ترانه محلی مظهری است از زیبایی و طرز اندیشه مردم یک ناحیه که گویی عواطف دلهای پرشور و نشانگر روان لطیف آنان است.
آثار باستانی و دیدنی شیراز
- دروازه قرآن
- آرامگاه خواجوی کرمانی
- گهواره دید
- چاه مرتاض علی
- ارگ کریمخانی
- آرامگاه حافظ
- آرامگاه سعدی
- نارنجستان قوام
- تخت جمشید
- پاسارگاد
- نقش رستم و ...
اماکن مذهبی و زیارتی
یکی از ویژگی های مهم شیراز وجود بقاع متبرکه است .حرم های مطهر فرزندان گرامی حضرت موسی بن جعفر و دیگر امام زادگان همچون ستارگانی درخشان فضای ملکوتی این شهر را منور نموده اند. آستان مبارک این اماکن مقدسه ، روشنی بخش قلوب مومنان و تسلی بخش دلهای حاجتمندان است. شیراز علاوه بر مکان های زیارتی ، محل آرایه معماری ، شعر و ادب ، نقاشی ، حجاری و کاشی کاری هنرمندان شیرازی نیز هست .اهالی متدین شیراز در نهایت احترام از این میراث معنوی و فرهنگی حفظ و نگهداری نموده ، در عمران و آبادی زیارت گاه ها کوشش فراوان به خرج می دهند .در این مجموعه به اختصار شخصیت والای بعضی از این امام زادگان واجب التکریم شرح داده می شود. امید است زیارت کنندگان و مسافرین عزیز از برکات قدسی آن صاحب نفسان بهرمند شوند .
- آستان مقدس حضرت شاه چراغ (ع)
- آستان مقدس حضرت سید میرمحمد(ع)
- آستان مقدس حضرت سیدعلاءالدین حسین (ع)
- آرامگاه شهید دستغیب
- آرامگاه علی ابن حمزه(ع)
- آرامگاه سید تاج الدین غریب
- آرامگاه امام زاده ابراهیم(ع)
- آرامگاه امام زاده زنجیری
- سایر نقاط زیارتی و امامزادگان شیراز
گردشگاه های مهم اطراف شیراز
پارک ملی بمو
پارک ملی بمو با چشمه سارهای زیبا در ۱۸ کیلومتری شمال شیراز به مرودشت قرار دارد. از تفرجگاه های شیراز است. آب زلال چشمه سارها در دامنه این کوه جاری است.
آبشار کوهمره سرخی
در ۵۰ کیلومتری جاده شیراز به کازرون جاده کوهمره سرخی منشعب می شود که منطقه ای با درختان سرسبز و آبشار دل انگیز است.
بهشت گم شده (تنگ بستانک)
منطقه ای زیبا و افسانه ای از طبیعت است که بسیار زیبا ، خوش آب و هوا و سرسبز است. نام اصلی آن تنگ بستانک می باشد و به علت جاذبه فرح انگیزش به بهشت گم شده مشهور گردیده است.
آبشار مارگون
آبشار زیبا و فرح انگیز مارگون زینت بخش دره های سر سبز و جنگلی در غرب شهرستان سپیدان است. این آبشار به ارتفاع ۷۰ متر و عرض ۱۰۰متر در فاصله ۴۵ کیلومتری شهر اردکان و ۱۳۰ کیلومتری شیراز قرار دارد
دریاچه مهارلو ( دریاچه نمک )
دریاچه مهارلو در ۱۵ کیلومتری جاده شیراز-فسا قرار دارد.
تفریح گاه های دیگر عبارتند از :
چشمه جوشک : در ۲۴ کیلومتری شمال غربی شیراز.
چشمه شش پیر : در ۱۵ کیلومتری شهرستان سپیدان در دریاچه زیبای برم شش پیر ماهیگیری هم ممکن است و در فصل بهار بسیار دیدنی است.
چله گاه : با درختان سرسبز و چشمه های آب در ۵ کیلومتری شهر سپیدان به یاسوج قرار دارد و دارای امکانات رفاهی سرویسهای بهداشتی ، آب لوله کشی و برق می ّباشد.
تنگ تیزاب : با درختان سرسبز ، چشمه های آب و رودخانه زیبا در ۳۰ کیلومتری جاده سپیدان به یاسوج قرار دارد . دارای امکانات رفاهی ، سرویس بهداشتی ، برق ، آب لوله کشی و چادر می باشد. مکانی مناسب برای گردش گری در فصل تابستان است.
پیست اسکی : در ۵ کیلومتری شهر سپیدان پیست اسکی جنوب ایران قرار دارد . تجهیزات مورد نیاز از قبیل بالابر و دیگر وسایل در این پیست فراهم می باشد.
چشمه پیربناب ( پیربنو ) : در ۱۵ کیلومتری جنوب شیراز.
سد درودزن : در ۱۰۰ کیلومتری شمال غربی شیراز.
بند بهمن : بر روی رودخانه قره آغاج در ۶۰ کیلومتری جنوب شیراز ( بخش کوار ).
سوغات شیراز
صنایع دستی از قبیل خاتم کاری فارس ، نقره کاری ، سفال سازی ، منبت کاری و قالی بافی از مهمترین سوغاتی های شیراز محسوب می گردد.
عرقیات و شربت های طبیعی بهترین سوغاتی های شیراز است. عرق شاتره ، نسترن ، بیدیمشک ، اترج ، تارونه ، بهار نارنج ، نعنا چهل گیاه ، کاسنی ، شربت به لیمو و نارنج ، گاوزبان و کیالک از این نمونه اند که هرکدام دارای خاصیت خود می باشند.
گلاب میمند از سوغاتی های مهم فارس و شیراز است.
اسطخری در کتاب مسالک و ممالک مینویسد : ( گلاب فارس از جور خیزد و به دیار حجاز و یمن و شام و مصر و مغرب و خراسان ببرند و آب طلع ( عرق طارونه ) آنجا چکانند و هیچ جای دگر ندانند، زعفران و آب بید (بیدیمشک) بهتر از آن که به دیگر جای باشد )
ابوریحان بیرونی در کتاب صدینه مینویسد :
گلی را که از وی گلاب گیرند ، اهل فارس به آن آزاد گل گویند . سرزمین فارس در سراسر دوران غزنویان،به گرفتن گلاب از گل شهرت داشت.اگر چه در گذشته، گلاب یزد ، اصفهان و بصره ، اسم و رسمی داشتند ولی سرزمین فارس مهمترین مرکز تولید گلاب و عطر های گوناگون بوده است.
دیگر سوغاتی های شیراز و استان فارس عبارتند از :
کلوچه و مسقطی شیراز
لیمو ترش جهرم
خرمای جهرم
نان شیرین فسا
حلوای ارده و نان کنجدی
حلوای مسقطی لار
حاج بادام و نان کماج نی ریز
پرتقال داراب
گیوه آباده
رب انار ارسنجان
عید نوروز در فارس
اگر چه شایسته به نظر می رسد جزئیات و نحوه برگزاری مراسم نوروز را در این دیار کهن از زبان فرهیختگان و صاحب سخنان شنید که به عنوان نمونه می توان از کتاب جامع نوروز در فارس نوشته استاد جناب آقای ابوالقاسم فقیری نام برد . با این وجود می توان به چند نکته معمول و برنامه ها اشاره کرد:
از یکی دو ماه به نوروز مانده شیرازی ها به بازار می روند و لباس عیدشان را می خرند .پارچه هایی معمولاً خریداری می شود که دارای رنگ روشن و سرخ یا زرد باشد و معتقد بودند اگر لباس را خودشان بدوزند پارچه آن را روزهای دوشنبه یا جمعه قیچی کنند و نیز معتقد بودند که روز پنج شنبه ساعت سنگین است و لباس مدتی روی دست می ماند تا دوخته شود. روز سه شنبه اگر بریده شود نصیب دزد یا مرده شور خواهد شد و روز چهار شنبه می سوزد وسایل خانه نیز باید عوض شود و یا تمیز گردد. پختن نان شیرین از جمله کارهایی است که حتماً باید قبل از عید و برای عید انجام بگیرد. سبز کردن گندم، عدس، تره تیزک، ده پانزده روز به عید مانده در خانه های شیراز صورت می گیرد. برای این کار از ظرفی استفاده می کنند که از جنس مس یا روی باشد و بعد مقداری دانه ابتدا به سلامتی امام زمان می ریزند و به ترتیب بعد از آن نام اعضای خانواده را می آورند.
خانه تکانی (رفت و روب):
یکی دو هفته پیش از عید خانه تکاتی یا رفت و روب انجام می گیرد و مجدداً اثاثیه را جا به جا می کنند و گرد گیری می کنند و دوباره آنها را می چینند. در مراحل بعد تخم مرغ رنگ کردن است که آن ها را آب پز می کنند و رنگ های شاد بر روی آنها می زنند.
سفره و ساعت تحویل سال:
معمولا شیرازی ها هنگام تحویل سال به زیارت حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (ع) می روند از اعتقادات مردم شیراز این است که هنگام تحویل سال در حرم حضرت شاهچراغ(ع) باشند که درآنجا شمع روشن می کنند و در دست می گیرند به این معنی که همیشه زیر نور شاهچراغ باشند . و یک نفر واعظ بالای منبر می رود و دعا می خواند و مردم صلوات می فرستند و از طرف خادمین شاهچراغ روی مردم گلاب پاشیده می شود و همه به هم تبریک می گویند.
آنها که موفق به بهره گیری ازاین خوان معنوی نیستند در یکی از اطاق های خانه شان سفره می اندازند . پیش از هر چیز آیینه و قرآن در آن می گذارند و بعد هفت سین را می گذارند.
هفت سین عبارت است از سماق، سیر، سنجد، سمنو، سکه، سیب ، سبزی.
در شیراز علاوه بر هفت سین( هفت میم ) را هم درسفره می گذارند که هفت میم عبارتند از: مدنی (لیمو شیرین )، مرغ، ماهی، میگو، مسقطی، ماست و مویز. به علاوه کنگر ماست، عسل، خرما، کره، پنیر، کاهو، تخم مرغ رنگی و .... موقع تحویل سال همه اهل خانه باید با لباس نو بر سر سفره باشند .اسپند نیز دود می شود و هر کدام از این ها فلسفه ای دارد. شمع برای روشنایی خانه و زندگی، قرآن نشان توجهی است که باید در آغاز سال به خداوند داشته، به علاوه در سال نو، صاحب قرآن یار و مددکار اهل خانه خواهد بود.
پول نشان از خیر و برکت و رفاه، اسپند برای دوری از چشم زخم حسود، برنج، نشانی از خیر و برکت و فراوانی، آب, نشان صافی و پاکی و روشنایی و گشایش کار. ماهی قرمز، شگون دارد. آیینه، برای رفع کدورت و نشانی ازصفا و پاکی و یکرنگی. طلا، نشانی از امید به وضع مالی خوب در سال نو. بعد از تحویل سال نو نباید شمع ها را با فوت خاموش کرد بلکه بایدگذاشت تا آخر بسوزند و یا با نقل و مسقطی خاموششان کرد.
دید و باز دید:
از بامداد نوروز دید و بازدیدها آغاز می شود در همه خانواده ها رسم است که به دیدار کسی که از نظر سن و شخصیت بر دیگران مزیت دارد بروند و دست او را ببوسند و تبریک بگویند و او نیز عیدی که شامل سکه یا پول است به آنها بدهد. بعضی نیز صبح عید نوروز یک بشقاب گندم برشته که شامل: کنجد، گندم، شاهدانه، نخودچی و کشمش است به اضافه یک بشقاب نان شیرین به اضافه تخم مرغ رنگی یا سکه به کوچک ترها می دهند.
سیزده به در:
روز دوازده فروردین همه وسایل تهیه می شود و هر چه از شیرینی ها و آجیل ها باقی مانده برای صبح سیزده آماده می شود ،که البته همراه آن سرکه و کاهو نیز هست. صبح سیزده فروردین همه دسته دسته عازم کوه و باغ های اطراف شیراز می شوند و معتقدند در روز سیزده فروردین نباید در خانه ماند زیرا این روز نحس و بدیمن می باشد. روز سیزده پیش از طلوع آفتاب و تا پاسی از شب ادامه دارد . عصر این روز ویژه سبزی گره زدن دخترهاست که در واقع برای گشایش بخت خود این کار را می کنند و ترانه هایی می خوانند .چنانچه سیزده به ماه رمضان بیفتد ، مراسم را بعد از تمام شدن ماه رمضان در اولین جمعه یا اولین عید انجام می دهند.
تصاویری از شیراز و فارس
